مجله اینترنتی جم لایف GemLife.Ir
کمبود ید یکی از مشکلاتی است که اغلب برای کودکان و زنان باردار به وجود می آید. ید یکی از عناصر شیمیایی است که مانند کلسیم، روی، آهن و … موردنیاز بدن است. مهم‌ترین نقش ید، شرکت در ساختمان هورمون‌های تیروئیدی است. هورمون‌های تیروئیدی برای رشد، کارکرد دستگاه عصبی، انجام سوخت‌وساز بدن و تولید گرما و انرژی موردنیاز هستند. در کمبود ید ساخت این هورمون‌ها با اشکال مواجه می‌شود.
کمبود ید یکی از مشکلات مهم بهداشتی در جهان به‌ویژه برای زنان باردار و خردسالان است. اختلالات ناشی از کمبود ید از مشکلات تغذیه‌ای کشور ما نیز محسوب می‌شود. تا قبل از اجرای برنامه کشوری پیشگیری و کنترل کمبود ید، حدود پانزده میلیون نفر در معرض اختلالات خفیف یا متوسط ناشی از کمبود ید بودند و سه میلیون نفر نیز از عوارض شدید آن رنج می‌بردند. در سال ۱۳۶۸ برنامه تولید و توزیع نمک ید دار و تزریق آمپول ید روغنی در مناطقی که کمبود ید شایع‌تر بود، سبب گردید میزان شیوع این اختلال بسیار کاهش یابد. از سال ۱۳۷۳ کلیه نمک‌های مصرفی خانوارها در کشور ید دار شد و در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد خانوارهای ایرانی از نمک یددار تصفیه شده استفاده می‌کنند. به این ترتیب سالانه نهصد هزار کودک از مشکلات ناشی از کمبود ید در امان بوده و به ضریب هوشی کودکان افزوده‌شده است.
عوارض کمبود ید
گواتر یکی از شایع‌ترین عوارض این بیماری است. گواتر به معنی بزرگ شدن غده تیروئید در جلوی گردن است. البته به خاطر داشته باشید، کمبود ید فقط یکی از دلایل ابتلا به گواتر است؛ بنابراین برای تشخیص علت ابتلا به گواتر و درمان آن باید به پزشک مراجعه شود.
کم‌کاری تیروئید
چنانکه گفتیم ید ماده ساختمانی هورمون‌های تیروئید است و در صورت کمبود آن تیروئید نمی‌تواند کار خود را به‌درستی انجام دهد. در نتیجه فرد دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود.
کم‌کاری تیروئید عوارض متعددی دارد؛ اما اسفبارترین آن‌ها ایجاد عقب‌ماندگی ذهنی و جسمی در کودکان است که به آن کرتینیزم میگویند. کمبود ید در مادران می‌تواند باعث اختلالات کارکرد تیروئید در جنین و نوزادان شود. این امر خطر ابتلای نوزاد به کرتینیزم و یا درجات خفیف‌تری از کندی ذهن را در بر دارد.
کمبود ید مشکلاتی را در تولیدمثل به وجود می‌آورد. چنانکه مادری دچار کمبود ید باشد احتمال سقط جنین و زاییدن نوزاد مرده در وی بالاتر می‌رود. لوچی چشم و کری و لالی نیز از دیگر عوارض کمبود ید است.
به خاطر داشته باشید، بسیاری از عوارض کمبود ید جبران ناپذیرند، بنابراین بهترین راه، پیشگیری از کمبود ید است.
جبران کمبود ید با مواد غذایی
جبران کاهش ید با خوردن موز:
نه‌تنها میوه‌ای برای افزایش سطح انرژی ویتامین پتاسیم بدن است، بلکه هر عدد از آن ۳ میکروگرم ید دارد. شما می‌توانید برای تأمین ید، روزانه بیش از یک موز متوسط بخورید.
جبران ید با خوردن آلوی خشک:
تنها ۵ عدد آلوی خشک نیاز شمارا به فیبر، ویتامین آ و ویتامین کا تأمین می‌کند ضمن این‌که منبع خوبی از ید است.
جبران ید با خوردن گوشت بوقلمون:
علاوه بر این‌که منبع خوبی از پتاسیم، ویتامین ب، فسفر و … است، هر ۸۵ گرم از آن ۳۴ میکروگرم ید به بدن می‌رساند.
جبران کمبود ید با خوردن شیر:
اکثر مردم به خاطر نگرانی از کمبود ویتامین دی و کلسیم، شیر را به رژیم غذایی خود اضافه می‌کنند اما بهتر است بدانید این نوشیدنی حاوی مقادیر مناسب ید نیز هست. در هر فنجان از شیر ۵۶ میکروگرم ید وجود دارد و ۳۷ درصد از نیاز روزانه شمارا به این ماده معدنی تأمین می‌کند.
جبران ید با خوردن سیب‌زمینی پخته‌شده:
سرشار از ویتامین‌ها، فیبر و پتاسیم است. شما با مصرف یک عدد سیب‌زمینی پخته‌شده ۶۰ میکروگرم ید به بدنتان می‌رسانید. این یعنی ۴۰ درصد از میزان نیاز روزانه خود به ید را با مصرف یک سیب‌زمینی پخته‌شده برطرف کرده‌اید.
جبران ید با خوردن تخم‌مرغ آب پز:
سرشار از ویتامین‌های آ، دی، روی، کلسیم، آنتی‌اکسیدان‌ها و … بوده و ۱۰ درصد از نیاز روزانه شما به ید را تأمین می‌کند.
توصیه‌های خود مراقبتی درباره نگهداری و مصرف نمک‌های ید دار
- به هنگام خرید به عبارت «یددار تصفیه شده» بر روی بسته‌بندی آن توجه کنید، فقط نمک یددار تصفیه شده بخرید.
- نمک یددار را به مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید یا رطوبت قرار ندهید، زیرا باعث از دست رفتن ید آن می‌شود.
- در کنار استفاده از نمک یددار از انواع سبزی‌های سبز مانند اسفناج، ریشه‌ها مانند هویج و ترب، فرآورده‌های دریایی به‌خصوص ماهی‌های آب‌شور و میگو استفاده کنید.
- نمک یددار را در ظرف دربسته و بدون منفذ شیشه‌ای، پلاستیکی، یا چوبی نگهداری کنید. قبل از مصرف، نمک یددار را نشویید، این کار باعث از دست رفتن ید آن می‌شود.
- برای طبخ غذا از نمک‌های تصفیه شده استفاده کنید. این نمک‌ها به علت خالص بودن، ید موجود در خود را بهتر حفظ می‌کنند.
- توجه داشته باشید که برای پیشگیری از فشارخون بالا نمک باید کمتر مصرف شود ولی همان مقدار کم باید نمک یددار تصفیه شده باشد.
این مطالب را هم مطالعه کنید:
